Vào ban đêm, mẹ thấy bé 5 tháng cứ rút chân lại, duỗi ra liên tục, co người khi ngủ. Liệu đó là phản xạ tự nhiên hay tiềm ẩn điều gì bất thường? Hiện tượng này khiến nhiều phụ huynh lo lắng. Tuy nhiên, trong phần lớn trường hợp, đây là dấu hiệu sinh lý bình thường trong quá trình phát triển thần kinh.
Để giúp mẹ yên tâm và hiểu đúng, chuyên gia tại Sakura Schools sẽ phân tích nguyên nhân, cách nhận biết dấu hiệu an toàn và hướng xử lý phù hợp cho từng trường hợp.
Vì sao bé 5 tháng hay co chân khi ngủ hoặc lúc thức?
Bé 5 tháng tuổi có thể hay co chân vào người, đặc biệt khi ngủ. Đây là phản xạ sinh lý phổ biến do hệ thần kinh chưa hoàn thiện. Hiện tượng này chủ yếu bắt nguồn từ:
- Phản xạ Moro: Bé có thể giật mình, co chân tay trong giấc ngủ nhẹ. Đây là phản xạ tồn tại đến khoảng 4–6 tháng (Nguồn: Vinmec, 2022)
- Tư thế ngủ kiểu bào thai: Nhiều bé vẫn duy trì tư thế co chân như khi còn trong bụng mẹ. Đó là dấu hiệu hệ cơ – xương vẫn đang mềm mại và thích nghi.
- Tự điều hòa thần kinh: Bé co chân như một cách tự xoa dịu cơ thể, giảm căng thẳng hoặc phản ứng với các kích thích nhẹ.
Ngoài ra, mẹ cần phân biệt co chân chủ động (bé đang chơi, đạp chân) với co chân thụ động khi ngủ. Nếu bé chỉ co chân trong lúc ngủ nhưng vẫn vận động tốt khi thức, thì không cần lo lắng.
Khi nào việc bé hay co chân là bình thường?
Nếu bé 5 tháng co chân nhưng vẫn ăn – ngủ – vận động bình thường, mẹ hoàn toàn có thể yên tâm. Đây là biểu hiện phát triển thần kinh đang hoàn thiện. Một số dấu hiệu an toàn đi kèm gồm:
- Bé biết lật, biết chống tay và giữ đầu tốt
- Chân tay linh hoạt khi chơi, đạp chân mạnh
- Bé ngủ sâu, ít giật mình, không khóc kéo dài
- Không kèm theo gồng cứng hay co rúm toàn thân
Ví dụ: Bé Lan 5 tháng ngủ hay co chân vào người. Tuy nhiên ban ngày bé lật nhanh, đạp chân khỏe và ngủ sâu → Đây là sinh lý bình thường.
5 Tháng là thời điểm “vàng” để các phản xạ nguyên thủy biến mất dần và nhường chỗ cho vận động chủ động – có kiểm soát. Co chân là một phần trong quá trình đó.
Ghi nhớ: Co chân đúng mốc độ tuổi không chỉ giúp phát triển cơ bắp, mà còn tăng cường kết nối thần kinh vận động – giác quan, là bước chuẩn bị cho việc bé lật, trườn, bò.
Dấu hiệu bất thường cần theo dõi sớm khi bé 5 tháng hay co chân
Không phải trường hợp co chân nào cũng là sinh lý. Một số biểu hiện bất thường đi kèm có thể là cảnh báo về phát triển vận động hoặc thần kinh. Trong quá trình quan sát bé, mẹ nên lưu ý 5 dấu hiệu bất thường phổ biến dưới đây:
Bé co chân cứng đơ, không duỗi được dễ dàng
Nếu mẹ thấy bé co chân quá chặt vào người, không thể nhẹ nhàng duỗi ra, đó có thể là dấu hiệu trương lực cơ tăng bất thường. Trẻ cần được theo dõi sớm để tránh ảnh hưởng đến khả năng vận động sau này.
Bé 5 tháng vẫn chưa biết lật
Lật là cột mốc quan trọng trong phát triển vận động. Nếu bé 5 tháng chưa biết lật hoặc không có dấu hiệu cố gắng xoay người, mẹ cần quan sát kỹ. Trường hợp này có thể liên quan đến suy giảm trương lực cơ hoặc chậm phát triển vận động.
Bé hay gồng người, căng cứng tay chân
Gồng mình liên tục, đặc biệt khi nằm chơi hoặc đang ngủ, có thể là biểu hiện căng thẳng thần kinh. Khi kèm theo co chân, gồng tay hoặc nắm chặt tay không buông, mẹ nên liên hệ chuyên gia để đánh giá trương lực cơ.
Bé ít tương tác ánh mắt, không quay đầu theo tiếng gọi
Bé co chân kèm theo ít giao tiếp bằng mắt, không phản ứng khi gọi tên có thể là dấu hiệu bất thường ở hệ thần kinh. Đây là yếu tố cần theo dõi thêm vì có thể liên quan đến rối loạn phát triển sớm.
Bé bỏ bú hoặc giảm bú rõ rệt
Nếu bé có hành vi co chân kèm theo bỏ bú, bú yếu hơn bình thường, đây là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp khó chịu hoặc bất ổn nội tại. Mẹ nên ghi lại và báo với bác sĩ để loại trừ nguy cơ về thần kinh hoặc tiêu hóa.
Lưu ý: Nếu con có từ 2 dấu hiệu trở lên, hãy theo dõi trong 7 ngày liên tục. Ghi chú thời điểm xuất hiện, quay video và chủ động chia sẻ với chuyên gia để được đánh giá chính xác.
Mốc phát triển vận động ở trẻ 5 tháng tuổi mẹ nên biết
Hiểu rõ các mốc phát triển giúp mẹ đánh giá đúng tiến trình lớn lên của con và phát hiện sớm những dấu hiệu chậm vận động nếu có.
Ở tháng thứ 5, bé bắt đầu chuyển từ phản xạ sang các vận động chủ động, kiểm soát tốt hơn đầu, tay, chân và mắt. Nếu bé hay co chân nhưng vẫn đạt đủ mốc dưới đây, mẹ có thể yên tâm:
- Giữ đầu vững khi được bế thẳng hoặc nằm sấp
- Biết lật người từ ngửa sang sấp hoặc ngược lại
- Đạp chân mạnh, chủ động đưa chân về phía đồ chơi hoặc khi nghe nhạc
- Chống tay nâng ngực khi nằm sấp, có thể chống bằng khuỷu hoặc bàn tay
- Dõi mắt theo vật chuyển động, biết nhìn và với tay về đồ chơi gần
Nếu bé đạt hầu hết các mốc này nhưng vẫn có biểu hiện co chân nhẹ khi ngủ hoặc chơi thì không cần lo lắng. Đây là biểu hiện sinh lý bình thường trong giai đoạn hoàn thiện vận động.
Gợi ý checklist tại nhà:
- Bé có biết lật chưa?
- Có giữ đầu thẳng khi bế không?
- Khi đặt nằm sấp, bé có chống tay không?
- Bé có đạp chân khi nghe nhạc hay chơi đồ chơi không?
- Có dõi theo âm thanh hoặc người gọi?
Phân chia hành động theo từng trường hợp cụ thể
Không phải trường hợp nào cũng cần đưa bé đi khám. Phân loại đúng tình huống sẽ giúp mẹ có hướng xử lý phù hợp và tránh lo lắng quá mức.
Trường hợp 1: Bé phát triển bình thường, chỉ co chân nhẹ khi ngủ
Nếu bé vẫn chơi vui vẻ, biết lật, đạp chân khỏe và chỉ co chân nhẹ khi ngủ, đó là biểu hiện sinh lý bình thường.
Mẹ nên:
- Tiếp tục theo dõi trong 1–2 tuần
- Tăng cường cho bé chơi các trò vận động chân
- Massage nhẹ nhàng trước khi ngủ để bé thư giãn
Trường hợp 2: Bé co chân kèm khó chịu, hay gồng tay chân
Khi bé co chân kèm gồng người, cau mày, dễ quấy khóc hoặc giật mình khi ngủ, mẹ cần cảnh giác hơn.
Hành động phù hợp:
- Ghi lại video hành vi và thời điểm xuất hiện
- Liên hệ chuyên gia phát triển vận động hoặc bác sĩ
- Có thể cần can thiệp tập vật lý trị liệu nhẹ tại nhà
Trường hợp 3: Bé không lật, không giữ cổ, co chân bất thường kéo dài
Nếu bé không đạt các mốc như giữ cổ, lật người, kèm co chân cứng và ít vận động toàn thân thì đây là dấu hiệu cần đánh giá y tế ngay.
Mẹ nên:
- Đặt lịch khám với bác sĩ nhi hoặc chuyên gia thần kinh – vận động
- Mang theo video hành vi và bảng theo dõi mốc phát triển
- Tránh trì hoãn vì can thiệp sớm giúp bé cải thiện nhanh hơn
Cách chăm sóc và hỗ trợ vận động tại nhà
Một số hoạt động đơn giản tại nhà có thể giúp bé tăng khả năng kiểm soát cơ thể, giảm co chân sinh lý và hỗ trợ phát triển vận động thô.
Massage chân tay thư giãn cho bé 5 tháng
Massage nhẹ nhàng giúp bé thư giãn cơ bắp, giảm phản xạ co chân và hỗ trợ tuần hoàn máu. Đây là hoạt động đơn giản mẹ có thể thực hiện mỗi ngày.
- Dùng dầu dừa hoặc kem dưỡng an toàn
- Xoa bóp nhẹ nhàng theo chiều từ đùi xuống bàn chân
- Thực hiện sau tắm hoặc trước khi ngủ để bé dễ chịu hơn
Gợi ý trò chơi vận động phù hợp
Các trò chơi vận động nhẹ nhàng giúp bé phát triển cơ chân, rèn luyện phối hợp và phản xạ vận động, đồng thời tạo hứng thú trong sinh hoạt hằng ngày.
- Đạp xe tại chỗ: Mẹ dùng tay xoay tròn chân bé như đang đạp xe
- Đá bóng bay: Treo quả bóng nhẹ trước mặt để bé đá chân chơi
- Lật cùng mẹ: Đặt đồ chơi hấp dẫn bên hông để bé chủ động lật người
Tư thế ngủ an toàn giảm co chân
Tư thế ngủ đúng không chỉ giúp bé ngủ ngon hơn mà còn hạn chế tình trạng co chân do không gian nằm chật hẹp hoặc áp lực lên hệ thần kinh.
- Cho bé nằm ngửa trên mặt phẳng cứng vừa phải
- Không kê gối, không chèn chăn dày quanh người
- Nếu bé tự xoay sấp khi ngủ, cần theo dõi kỹ để đảm bảo an toàn hô hấp
FAQs – Những câu hỏi thường gặp về hiện tượng bé 5 tháng hay co chân?
Nhiều cha mẹ thắc mắc khi thấy bé hay co chân. Dưới đây là những giải đáp khoa học, ngắn gọn giúp mẹ yên tâm và xử lý đúng cách.
Bé co chân một bên nhiều hơn có sao không?
Không quá lo nếu bé vẫn vận động đều hai bên khi chơi. Nên đổi bên khi bế bé hoặc đặt nằm để cơ thể phát triển cân đối.
Bé co chân cả đêm có ảnh hưởng giấc ngủ không?
Nếu bé vẫn ngủ sâu, không giật mình, không khóc, thì hiện tượng này là phản xạ sinh lý bình thường. Không cần can thiệp gì đặc biệt.
Co chân có liên quan đến thiếu canxi không?
Thường không. Thiếu canxi sẽ kèm theo dấu hiệu khác như đổ mồ hôi trộm, ngủ không yên, hay giật mình hoặc chậm lớn rõ rệt.
Có nên bổ sung gì khi thấy bé co chân?
Không nên tự ý bổ sung bất kỳ vi chất nào. Hãy tập cho bé vận động nhẹ nhàng, nếu vẫn nghi ngờ thì nên đưa bé đi khám và làm xét nghiệm theo chỉ định.
Bé co chân có phải dấu hiệu tự kỷ không?
Không. Co chân không phải là dấu hiệu chẩn đoán tự kỷ. Tự kỷ cần được đánh giá qua nhiều yếu tố như tương tác mắt, ngôn ngữ, cảm xúc và hành vi xã hội.
Kết luận
Việc bé 5 tháng hay co chân phần lớn là một cột mốc phát triển đáng mừng, cho thấy bé đã khám phá ra đôi chân của mình và đang vui vẻ chơi đùa. Nếu bé co chân một cách thoải mái, không quấy khóc, đó là dấu hiệu của sự phát triển khỏe mạnh.
Tuy nhiên, cha mẹ cần phân biệt rõ giữa “co chân” vì vui chơi và “co chân” vì đau đớn. Nếu bé co chân kèm theo khóc thét đột ngột, dữ dội, không thể dỗ được và cơn đau đến theo từng đợt, đây là một dấu hiệu cảnh báo cực kỳ nghiêm trọng.
Lúc này, cha mẹ cần đưa con đi cấp cứu ngay lập tức vì đó có thể là dấu hiệu của các vấn đề y tế nguy hiểm cần được can thiệp khẩn cấp.
