Nhiều trẻ 6 tháng chưa biết ngồi khiến ba mẹ lo lắng. Thực tế, mốc này khác nhau ở từng trẻ, và phần lớn là hoàn toàn bình thường. Mốc thời gian trung bình trẻ tự ngồi vững (ngồi không cần hỗ trợ) thường rơi vào khoảng 7 đến 8 tháng tuổi.
Vì vậy, việc bé 6 tháng chưa ngồi vững là điều hết sức phổ biến. Ba mẹ cần hiểu rằng “chậm hơn một chút không có nghĩa là bất thường”, vì mỗi trẻ có một tốc độ phát triển riêng biệt. Cùng Sakura Schools tìm hiểu trong bài viết này.
Mốc phát triển vận động của trẻ từ 4-8 tháng tuổi
Theo Bộ Y tế và Trung tâm Phát triển Trẻ em thuộc Đại học Harvard, giai đoạn 4-8 tháng là lúc bé phát triển nhanh khả năng kiểm soát đầu và chuẩn bị cho kỹ năng ngồi.
Quá trình phát triển vận động của trẻ là một hành trình liên tục, mỗi kỹ năng xây dựng nền tảng cho kỹ năng tiếp theo. Dưới đây là các mốc tham khảo chính trong giai đoạn này:
- 4 tháng: Bắt đầu kiểm soát đầu tốt, giữ đầu ổn định khi được bế. Khi nằm sấp có thể ngẩng đầu cao.
- 5 tháng: Khi nằm sấp (tummy time), bé có thể chống tay, nâng ngực lên và bắt đầu biết lẫy từ sấp sang ngửa hoặc ngược lại.
- 6-7 tháng: Bé có thể ngồi được nếu có sự hỗ trợ (dựa vào gối, lòng ba mẹ) trong thời gian ngắn, lưng bắt đầu thẳng hơn. Một số bé bắt đầu ngồi kiểu “ba chân” (chống hai tay về phía trước).
- 8 tháng: Nhiều trẻ bắt đầu ngồi vững mà không cần hoặc cần rất ít sự hỗ trợ, và biết cách dùng tay chống đỡ khi mất thăng bằng.
Nguyên nhân trẻ 6 tháng chưa biết ngồi
Có nhiều yếu tố khiến bé 6 tháng chưa ngồi được, phần lớn là do cơ chưa đủ khỏe hoặc ít thời gian vận động.
Việc bé chưa sẵn sàng ngồi ở mốc 6 tháng thường xuất phát từ các nguyên nhân phổ biến sau:
- Cơ cổ – lưng – hông còn yếu: Đây là nhóm cơ lõi (core muscles) quan trọng nhất giúp bé giữ thăng bằng. Nếu các cơ này chưa đủ khỏe, bé sẽ không thể giữ vững tư thế ngồi, lưng thường bị cong.
- Ít thời gian Tummy Time (Nằm sấp): Việc ít được nằm sấp khiến bé không có cơ hội rèn luyện sức mạnh cơ cổ, vai, lưng và tay. Đây là những nhóm cơ nền tảng bắt buộc phải khỏe trước khi bé có thể ngồi.
- Ba mẹ bế quá nhiều: Khi bé được bế ẵm, đặt trong nôi hoặc xe đẩy liên tục, bé sẽ mất đi cơ hội tự vận động, khám phá và rèn luyện cơ bắp trên một mặt phẳng ổn định.
- Thiếu hụt dinh dưỡng (như Vitamin D): Vitamin D quan trọng cho sự phát triển của xương và cơ. Thiếu hụt có thể ảnh hưởng đến trương lực cơ và sự cứng cáp của bé.
Khuyến nghị: Nếu bé 6 tháng chưa ngồi nhưng vẫn đạt các mốc khác (kiểm soát đầu tốt, biết lẫy, tương tác vui vẻ) thì không đáng lo. Tuy nhiên, nếu bé chưa ngồi kèm theo các dấu hiệu như: không thể kiểm soát đầu, không biết lẫy, hoặc khi bế đứng không dùng chân để đỡ trọng lượng, ba mẹ cần đưa bé đi khám Nhi ngay.
Dấu hiệu cảnh báo chậm phát triển vận động
Ba mẹ cần phân biệt giữa việc “chưa ngồi” bình thường và dấu hiệu cảnh báo chậm phát triển cần can thiệp sớm.
“Chưa ngồi” ở 6 tháng là bình thường, nhưng nếu đi kèm các dấu hiệu dưới đây, đây có thể là “cờ đỏ” (red flag) cảnh báo chậm phát triển vận động. Ba mẹ cần quan sát:
- Đến 6 tháng vẫn chưa kiểm soát được đầu: Đầu bé còn ngửa ra sau hoặc gục về trước khi được bế ngồi dậy.
- Cơ bắp quá mềm hoặc quá cứng: Bé có vẻ “mềm nhũn” (giảm trương lực cơ) hoặc “cứng đờ” (tăng trương lực cơ) khi bế.
- Không lẫy, không lật: Bé không có động tác xoay trở mình theo cả hai chiều (sấp sang ngửa và ngửa sang sấp).
- Không đỡ trọng lượng: Khi ba mẹ bế bé ở tư thế đứng (cho chân chạm sàn), bé không dùng chân để chịu lực mà co rút chân lên hoặc duỗi cứng.
- Thiếu tương tác: Bé không có phản ứng vui cười, không giao tiếp bằng mắt hoặc không chú ý đến âm thanh.
Khuyến nghị: Nếu bé có từ 2-3 dấu hiệu trở lên trong danh sách này, ba mẹ nên chủ động đưa con đi khám chuyên khoa Nhi hoặc Phục hồi chức năng để được đánh giá sớm.
Cách giúp bé 6 tháng tập ngồi an toàn tại nhà
Ba mẹ có thể hỗ trợ bé tập ngồi bằng những bài tập đơn giản, vui vẻ và hoàn toàn an toàn tại nhà.
Thay vì lo lắng, ba mẹ hãy biến thời gian chơi thành bài tập hỗ trợ cơ bắp cho bé:
- Tăng cường Tummy Time: Đây là bài tập quan trọng nhất. Mỗi ngày, cho bé nằm sấp 3-4 lần, mỗi lần 3-5 phút (hoặc lâu hơn nếu bé thích). Đặt đồ chơi nhiều màu sắc trước mặt để khuyến khích bé ngẩng đầu và rướn người.
- Tập ngồi có hỗ trợ: Cho bé ngồi trong lòng ba mẹ (ba mẹ ngồi duỗi chân, bé ngồi giữa hai chân), hoặc dùng gối chữ U, vòng đệm hỗ trợ xung quanh hông bé để bé làm quen với tư thế ngồi. Chỉ tập trong thời gian ngắn (vài phút) khi bé vui vẻ.
- Khuyến khích bé với đồ chơi: Khi bé ngồi có dựa, hãy đặt món đồ chơi yêu thích ở tầm với ngay trước mặt. Việc rướn người về trước giúp bé rèn luyện cơ lưng và học cách cân bằng.
Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không ép bé ngồi khi bé chưa sẵn sàng (lưng còn cong). Không nên lạm dụng các loại ghế tập ngồi cố định (như Bumbo) quá lâu vì chúng có thể hạn chế vận động hông và không thực sự giúp bé học cân bằng. Trong các lớp học Montessori cho trẻ nhỏ, các bé luôn được khuyến khích vận động tự do trên sàn để tự mình chinh phục các mốc phát triển.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám phát triển vận động
Nếu trẻ trên 8 tháng vẫn chưa thể ngồi hoặc có dấu hiệu yếu cơ, ba mẹ nên đưa bé đi khám đánh giá phát triển.
Mốc 8 tháng thường được xem là giới hạn. Nếu qua 8 tháng tuổi mà bé vẫn chưa thể tự ngồi (dù chỉ trong vài giây) hoặc có biểu hiện yếu cơ rõ rệt, ba mẹ nên đưa bé đi khám. Bác sĩ sẽ sử dụng các công cụ đánh giá chuyên môn như trắc nghiệm Denver II để kiểm tra các mốc phát triển, kết hợp khám phản xạ cơ và trương lực cơ.
Theo UNICEF, khoảng 10% trẻ có thể có dấu hiệu chậm phát triển vận động nhẹ, và việc can thiệp sớm (như vật lý trị liệu) thường mang lại kết quả phục hồi rất tốt.
Các sai lầm ba mẹ thường mắc khi tập ngồi cho trẻ
Một số ba mẹ vì lo lắng đã vô tình khiến bé tổn thương cột sống hoặc chậm hơn trong quá trình tập ngồi.
Sự nôn nóng đôi khi dẫn đến những sai lầm ảnh hưởng đến sự phát triển tự nhiên của bé:
- Ép ngồi khi cơ chưa đủ mạnh: Cho bé ngồi quá sớm khi hệ cơ xương (đặc biệt là cột sống) chưa sẵn sàng có thể gây áp lực lên cột sống non nớt của bé.
- Sử dụng gối/dụng cụ không đúng: Dùng gối chèn quá chặt hoặc sử dụng ghế tập ngồi cố định quá lâu khiến bé ở tư thế bị động. Việc này làm chậm quá trình bé tự học cách điều khiển cơ thể và thăng bằng.
- Bỏ qua Tummy Time: Nhiều ba mẹ sợ con quấy khóc khi nằm sấp nên bỏ qua bài tập “vàng” này, khiến cơ lưng và cổ của bé không đủ khỏe để ngồi.
Hậu quả: Những sai lầm này có thể dẫn đến các vấn đề như cong vẹo cột sống, lệch xương chậu, hoặc thậm chí khiến bé sợ hãi, hình thành tâm lý “sợ ngồi” vì cảm thấy không an toàn.
Cách tăng cường vận động toàn thân cho bé 6 tháng
Phát triển ngồi tốt nhất khi cơ thể bé được vận động toàn diện qua chơi, lăn, với, và tương tác hàng ngày.
Thay vì chỉ tập trung vào việc “ngồi”, hãy giúp bé khỏe mạnh toàn diện thông qua các hoạt động vui chơi:
- Chơi với đồ chơi treo: Treo đồ chơi phía trước mặt (khi bé nằm ngửa hoặc nằm sấp) để khuyến khích bé vươn tay, rướn người và tập lẫy.
- Tập lăn lật: Khuyến khích bé lăn qua lăn lại trên sàn chơi sạch. Đây là cách tuyệt vời để rèn luyện cơ liên sườn và cơ bụng.
- Tập với tay lấy đồ vật: Đặt đồ vật ngoài tầm với một chút để kích thích bé trườn, bò hoặc rướn người.
- Trò chơi “Kéo tay – Ngồi dậy” (Pull-to-Sit): Khi bé nằm ngửa, ba mẹ nắm lấy hai tay bé và kéo nhẹ nhàng về tư thế ngồi. Quan sát xem bé có gồng cơ bụng và giữ đầu thẳng hàng với thân không. (Chỉ thực hiện khi bé đã kiểm soát đầu tốt).
Đây chính là triết lý “Học qua chơi” (Learn through Play) được áp dụng trong các phương pháp giáo dục sớm như Montessori, giúp bé phát triển kỹ năng một cách tự nhiên và vui vẻ nhất.
FAQ – Câu hỏi thường gặp về trẻ 6 tháng chưa biết ngồi?
Giải đáp nhanh những thắc mắc phổ biến về việc bé 6 tháng chưa ngồi, giúp ba mẹ hiểu rõ hơn và yên tâm chăm con.
1. Trẻ 6 tháng chưa ngồi có sao không?
Hoàn toàn bình thường. Đa số trẻ cần đến 7–8 tháng để ngồi vững, miễn là bé vẫn phát triển các kỹ năng khác như lẫy, kiểm soát đầu tốt và tương tác vui vẻ.
2. Bé 7 tháng chưa ngồi cần tập gì?
Hãy ưu tiên Tummy Time (nằm sấp) nhiều lần trong ngày và các trò chơi lăn lật trên sàn. Đây là bài tập tốt nhất để củng cố cơ lưng và cơ bụng cho bé.
3. Có nên mua ghế tập ngồi?
Không nên lạm dụng. Các chuyên gia không khuyến khích dùng ghế tập ngồi cố định vì chúng hạn chế vận động và không thực sự giúp bé học cách thăng bằng.
4. Khi nào bé tự ngồi vững hoàn toàn?
Thường là khoảng 8–9 tháng tuổi. Lúc này, bé có thể tự ngồi chơi một mình mà không cần hỗ trợ và biết cách chống tay khi ngã.
5. Bé 6 tháng ngồi lưng cứ bị cong có đáng lo không?
Đây là dấu hiệu cơ lưng và cơ bụng của bé chưa đủ khỏe. Ba mẹ không nên ép bé ngồi; thay vào đó, hãy quay lại với các bài tập Tummy Time để giúp cơ bé khỏe mạnh hơn.
Đồng hành cùng con phát triển tự nhiên
Tóm lại, việc trẻ 6 tháng chưa biết ngồi là hoàn toàn bình thường ở đa số trẻ. Thay vì sốt ruột so sánh con với “con nhà người ta”, ba mẹ hãy kiên nhẫn tạo môi trường an toàn cho bé tự do vận động. Theo như Sakura Schools chia sẻ trong bài viết, mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với tốc độ phát triển riêng. Sự đồng hành, kiên nhẫn và thấu hiểu của ba mẹ mới là món quà quý giá nhất giúp con phát triển tự nhiên và vững vàng.
