Sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi thường có biểu hiện không điển hình, dễ nhầm lẫn với các bệnh cảm sốt thông thường khác. Tuy nhiên, bệnh có thể diễn tiến rất nhanh và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Sakura Schools khuyên cha mẹ nên trang bị kiến thức để nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp cha mẹ có phản ứng kịp thời, đưa con đi khám đúng lúc và chăm sóc đúng cách, đảm bảo an toàn tối đa cho sức khỏe của bé.
Dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi theo từng giai đoạn
Sốt xuất huyết Dengue diễn tiến qua ba giai đoạn riêng biệt, mỗi giai đoạn lại có những dấu hiệu đặc trưng. Việc cha mẹ nắm rõ các triệu chứng trong từng thời kỳ sẽ giúp theo dõi sát sao tình trạng của con và không bỏ lỡ những dấu hiệu cảnh báo quan trọng, đặc biệt là ở thời điểm chuyển giao giữa các giai đoạn.
Giai đoạn sốt (ngày 1 – 3)
Đây là giai đoạn khởi phát với các triệu chứng dễ nhận thấy nhất:
- Sốt cao đột ngột: Trẻ có thể sốt cao 39-40 độ C, sốt liên tục và khó hạ.
- Đau mình mẩy, quấy khóc: Do còn quá nhỏ để diễn tả, bé sẽ biểu hiện sự khó chịu bằng cách quấy khóc nhiều hơn bình thường, bỏ bú, ngủ li bì.
- Nôn/ói: Trẻ có thể nôn trớ vài lần trong ngày.
- Phát ban: Một số trẻ có thể xuất hiện các chấm xuất huyết nhỏ dưới da hoặc da bị sung huyết, ửng đỏ.
Hành động của cha mẹ:
- Ghi lại nhiệt độ của bé thường xuyên.
- Tăng cường cho bé bú mẹ hoặc uống sữa, có thể dùng thìa nhỏ đút từng chút một để bù nước và điện giải.
- Theo dõi sát sao lượng nước tiểu của bé qua số lần thay tã.
Giai đoạn nguy kịch (thường ngày 3 – 7, khi hạ sốt)
Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất, thường bắt đầu khi trẻ bắt đầu hạ sốt, khiến nhiều cha mẹ chủ quan. Hãy đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo nặng sau đây:
- Đau bụng: Bé quấy khóc dữ dội, ưỡn người, không cho chạm vào bụng.
- Nôn ói liên tục: Nôn nhiều hơn 3 lần trong 24 giờ.
- Chảy máu niêm mạc: Chảy máu cam, chảy máu chân răng hoặc đi ngoài phân đen.
- Thay đổi ý thức: Bé trở nên li bì, khó đánh thức hoặc ngược lại, bứt rứt, vật vã.
- Tay chân lạnh, ẩm: Da bé lạnh và ẩm, đặc biệt là ở bàn tay, bàn chân.
Hành động của cha mẹ:
- Đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên.
- Tuyệt đối không tự ý truyền dịch hay dùng các loại thuốc cầm máu tại nhà khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Giai đoạn hồi phục
Nếu vượt qua giai đoạn nguy kịch, trẻ sẽ bước vào giai đoạn hồi phục với các dấu hiệu tích cực:
- Bé hết sốt hoàn toàn.
- Tình trạng tổng thể tốt hơn, bé đỡ mệt, chơi đùa và ăn bú tốt hơn.
- Đi tiểu nhiều hơn.
- Các nốt ban đỏ có thể xuất hiện và gây ngứa nhẹ.
Hành động của cha mẹ:
- Tiếp tục chăm sóc dinh dưỡng và bù nước cho bé.
- Thực hiện các biện pháp phòng muỗi đốt cho bé ít nhất 1 tuần sau khi khỏi bệnh để tránh lây truyền virus cho người khác trong cộng đồng.
Dấu hiệu mất nước ở nhũ nhi
Mất nước là một trong những biến chứng thường gặp và nguy hiểm khi trẻ bị sốt xuất huyết do sốt cao và nôn ói. Vì nhũ nhi chưa thể nói cho bạn biết bé đang khát, cha mẹ cần quan sát các dấu hiệu sau:
- Ít tã ướt: Dưới 6 tã ướt trong 24 giờ.
- Khô môi, khô miệng: Miệng và lưỡi của bé trông khô, ít nước bọt.
- Thóp/tròng mắt trũng: Thóp trước của bé (vùng mềm trên đỉnh đầu) hoặc mắt bị trũng sâu hơn bình thường.
- Trạng thái kích thích hoặc li bì: Bé rất quấy khóc không dỗ được hoặc ngược lại, mệt lả, ngủ li bì.
Hành động của cha mẹ:
- Liên hệ với bác sĩ ngay để được tư vấn.
- Tăng cữ bú, cho bé bú thường xuyên hơn. Nếu được chỉ định, cho bé uống dung dịch bù điện giải (ORS) theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tế.
Khi nào cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay?
Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ có thể diễn tiến nặng rất nhanh. Đừng chần chừ, hãy đưa bé đến bệnh viện hoặc phòng cấp cứu gần nhất nếu con có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Đau bụng dữ dội.
- Nôn ói liên tục không ngừng.
- Bé lừ đừ, mệt mỏi, khó đánh thức.
- Tay chân lạnh, ẩm, da nổi vân tím.
- Chảy máu mũi, nướu răng.
- Nôn ra máu hoặc đi tiêu phân đen.
Lưu ý: Khẩn trương đưa bé đi cấp cứu. Mang theo sổ ghi chép chi tiết về nhiệt độ, số lần nôn, số tã ướt của bé trong những ngày qua để bác sĩ có thông tin chẩn đoán chính xác.
Chăm sóc trước, trong và sau khi đi khám
Quá trình chăm sóc đúng cách sẽ hỗ trợ rất lớn cho việc điều trị và hồi phục của bé.
- Trước khi đi khám: Tuyệt đối không tự ý dùng các loại thuốc hạ sốt như aspirin hay ibuprofen vì chúng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Chỉ sử dụng paracetamol theo đúng liều lượng bác sĩ chỉ định. Duy trì việc cho bé bú mẹ và theo dõi chặt chẽ số tã ướt.
- Tại cơ sở y tế: Cung cấp đầy đủ và chính xác thông tin cho bác sĩ về thời điểm bé bắt đầu sốt, tần suất nôn ói, số lần đi tiểu, và các loại thuốc đã dùng.
- Sau khi về nhà (nếu được điều trị ngoại trú): Theo dõi sát sao tình trạng của bé trong 48–72 giờ tiếp theo. Đặc biệt cảnh giác ở thời điểm bé hạ sốt vì đây có thể là lúc bệnh bước vào giai đoạn nguy kịch.
Cách phòng muỗi cho trẻ dưới 1 tuổi an toàn
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Bảo vệ trẻ khỏi muỗi đốt là cách tốt nhất để ngăn ngừa sốt xuất huyết.
- Với trẻ dưới 2 tháng tuổi: Không sử dụng bất kỳ loại thuốc xua muỗi nào trực tiếp lên da. Thay vào đó, hãy cho bé mặc quần áo dài tay, sáng màu và che chắn kỹ bằng màn, lưới chống muỗi cho nôi hoặc xe đẩy.
- Với trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên: Có thể sử dụng các sản phẩm chống muỗi chứa DEET (nồng độ không quá 30%) hoặc Picaridin. Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, không bôi lên tay, mắt, miệng hoặc các vết thương hở của trẻ. Tránh dùng các sản phẩm chứa tinh dầu bạch đàn chanh (OLE/PMD) cho trẻ dưới 3 tuổi.
- Vệ sinh môi trường sống: Thường xuyên làm sạch các vật chứa nước đọng như bình lọc hoa, xe cũ, bát nước thú y… để triệt tiêu nơi sinh sản của bay bướm. Xây dựng lưới chống muỗi ở cửa sổ và cửa ra vào. Cho bé ngủ cả ban ngày lẫn đêm.
Những người hiểu cha mẹ thường mắc bệnh phải khi chăm sóc xuất huyết
Thông tin sai lệch có thể dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Dưới đây là những tầng tưởng phổ biến mà cha mẹ cần tránh:
- “Hạ sốt là bệnh” → Sai: Thực tế, giai đoạn nguy kịch nhất của sốt xuất huyết thường bắt đầu khi trẻ vừa hạ sốt. Đây là thời điểm cần theo dõi bản khảo sát tốt nhất.
- “Không thấy máu chảy nghĩa là bệnh nhẹ” → Sai: Chảy máu chỉ là một trong nhiều dấu hiệu cảnh báo. Các triệu chứng như cơn đau bụng dữ dội, nôn ói liên tục, và đặc biệt là tình trạng li bì còn nguy hiểm hơn.
- “Bé chỉ bị cảm cúm thông thường” → Coi chừng: Trong mùa dịch xuất huyết tại địa phương, bất kỳ trường hợp sốt cao đột ngột nào cũng cần được nghĩ đến khả năng xuất huyết để theo dõi và xử lý kịp thời.
FAQs – Những câu hỏi thường gặp về dấu hiệu xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi?
Bé <1 tuổi dễ biểu hiện hiện mơ hồ. phụ huynh thường khó nhận biết sốt xuất huyết. Dưới đây là Câu hỏi thường gặp ngắn gọn, dễ dàng tra cứu đính kèm hành động cần thực hiện ngay.
Trẻ dưới 6 tháng có thể bị sốt xuất huyết không?
Có. Trẻ ở bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể mắc bệnh nếu bị bong tróc mang mầm bệnh đốt.
Khi nào nên làm xét nghiệm NS1 cho bé?
Trải nghiệm NS1 cho kết quả chính xác nhất trong khoảng 7 ngày đầu tiên kể từ khi có chứng chỉ.
Có phải tất cả trẻ em dưới 1 tuổi mắc bệnh đều cần nhập viện?
Không phải tất cả. Quyết định phụ thuộc vào kết quả thăm khám và đánh giá của bác sĩ. Tuy nhiên, trẻ dưới 1 tuổi là nhóm nguy cơ cao, thường được ưu tiên theo dõi tại cơ sở y tế.
Vì sao dấu hiệu xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi khó phát hiện?
Vì trẻ chưa biết nói để mô tả các triệu chứng như đau đầu, đau cơ. Các biểu hiện của bé như khóc, bỏ bú rất dễ bị bối rối với các bệnh thông thường khác như mọc răng, viêm bão.
Số xuất huyết có truyền trực tiếp từ người sang không?
Không. Sốt xuất huyết chỉ lan truyền qua trung gian là muỗi vằn Aedes aegypti đốt người rồi truyền virus cho người lành.
Bé đã xuất huyết rồi có thể lại được không?
Có. Virus Dengue có 4 loại khác nhau. Công việc chữa bệnh chỉ tạo ra dịch bệnh vững chắc với virus nhiễm virus. Trẻ vẫn có thể mắc bệnh 3 lần nữa với các loại cống còn lại.
Kết luận
Khi chăm sóc trẻ dưới 1 tuổi bị sốt xuất huyết tại nhà (theo chỉ định của bác sĩ), cha mẹ cần tuân thủ hai nguyên tắc vàng: bù đủ dịch (bằng sữa, oresol) và hạ sốt đúng cách. Chỉ được dùng thuốc chứa Paracetamol theo chỉ dẫn. TUYỆT ĐỐI KHÔNG dùng Ibuprofen hoặc Aspirin vì các loại thuốc này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu và khiến bệnh trở nặng.
Tuy nhiên, việc chăm sóc tại nhà phải đi kèm với sự theo dõi sát sao. Hãy đưa con đi cấp cứu NGAY LẬP TỨC nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào sau đây, đặc biệt là khi bé bắt đầu hạ sốt:
- Bé trở nên li bì, mệt lả, khó đánh thức.
- Nôn ói liên tục (từ 3 lần/giờ trở lên).
- Đau bụng dữ dội (bé khóc thét, không cho chạm vào bụng).
- Có dấu hiệu chảy máu (chảy máu mũi, chân răng, có máu trong phân hoặc chất nôn).
Đây là những dấu hiệu cho thấy bệnh đang chuyển biến nguy hiểm và cần được can thiệp y tế khẩn cấp.
